۷ قاب از زندگی استاد محمد خادم | خادم ماندگار

مرتضی اخوان | شهرآرانیوز؛ هیچ‌کس فکرش را نمی‌کرد «صدا، دوربین، حرکت» نیتش تیواری، کارگردان هندی، به موفقیتی تاریخی در سینمای هندی دست یابد و با ملودرام‌های عاشقانه بالیوودی، شهره جهان شود؛ موفقیتی که بیشتر از آنکه هنر کارگردانی تیواری یا بازی عامرخان باشد، مدیون داستان منطبق بر واقعیت فیلم و روایت زندگی پُراعجاز ماهاویر سینگ پوگات، کشتی‌گیر ملی‌پوش هندوستانی بود؛ روایت پرورش ۲ قهرمان المپیکی توسط کشتی‌گیر بازنشسته هندی که منجر به برآورده‌شدن آرزو‌های یک پدر برای مدال‌آوری فرزندانش در عرصه جهانی شد. درست شبیه داستان «خادم اصلی» کشتی ایران؛ پدری که بیشتر از آنکه مدال‌آوری‌اش در مسابقات جهانی تولیدوی آمریکا ارزشمند باشد، تربیت ۲ فرزندش به‌عنوان قهرمان‌های افسانه‌ای کشتی ایران ستودنی است. محمد خادم، پدر امیر و رسول خادم، ستاره‌هایی را در کشتی خراسان تربیت کرد که شاید افتخارات آن‌ها دیگر هرگز در کشتی این خطه تکرار نشود.

سکانس اول زندگی خادم‌های کشتی ایران در بیست‌وسه‌کیلومتری مشهد کلید خورد. ۱۲ شهریور ۱۳۱۴ بود که محمد خادم در روستای ازغد به دنیا آمد. پدرش حاج‌ملا‌ابراهیم، اهل گود و پهلوانی بود؛ اهل ضرب و زنگ. کوچ از روستا به شهر خیلی سریع اتفاق افتاد و محمد در همان کودکی به‌همراه خانواده در محله سرشور مشهد ساکن شد. پسر شروشور حاج‌ملا، توی کوچه‌رفتن‌هایش از جنس لگدزدن به توپ نبود و بیشتر گلاویز دوست و رفیق‌ها می‌شد؛ گلاویز‌هایی که گاه دعوا و جدل بود و گاه جنس کشتی و زورآزمایی به خود می‌گرفت. بااین‌همه محمد خادم خیلی زود با رفقایش پایش به باشگاه خیام در ایستگاه سراب باز شد؛ باشگاهی برای هدایت زورآزمایی‌های جوانانه محمد و دوستانش.

یورش‌هایش چشم استاد را گرفت. به‌سمت حریفان که حمله می‌کرد، گویی آخرین ثانیه مبارزه است. مرحوم کریم محمدیان، زیر پَروبالش را گرفت و بیشتر از سایر کشتی‌گیران به تربیت ستاره‌ای پرداخت که کشتی را هم آزاد می‌گرفت و هم فرنگی! اعجوبه مشهدی، بیش از ۷ سال در مسابقات کشوری هم در رشته آزاد و هم فرنگی مبارزه می‌کرد؛ اتفاقی که کمترکشتی‌گیری در تاریخ کشتی ایران آن را تجربه کرده است. مبارزه‌ای برای فنون بالا و یورش به فنون پایین برای رستگاری روی دایره طلایی.

۶۳ کیلوی تیم ملی کشتی در مسابقات المپیک ۱۹۶۰ رم بدشانس‌تر از آن بود که بتواند مدال‌آور باشد؛ اما محمد خادم ۲ سال بعد و در آمریکا و در عرصه مسابقات جهانی تا پای فینال رفت. خادم فینالیست آن دوره شد و نقره خود را قطعی کرد؛ اما تقریبا همه می‌دانستند مقابل اعجوبه ژاپنی شانسی ندارد، ژاپنی‌ای که فراتر از باور بود و با کشتی زمختش هیچ‌وقت مقابل هیچ حریفی شکست نخورده بود و به‌سادگی آب خوردن طلا را به خانه می‌‎بُرد! خادم بعد از آن بار‌ها در مسابقات بین‌المللی حاضر شد؛ اما هیچ‌کدام از افتخاراتش به خوش‌رنگی مدال نقره مسابقات جهانی آمریکا نبود.

زیروبم تاریخ کشتی را از خودِ کشتی بیشتر می‌داند. کارشناس کشتی‌دان کشتی ایران روایت جالبی از پدر خادم‌ها دارد. او می‌گوید اگر قوانین امروز بر کشتی دوران محمد خادم حاکم بود، بی‌تردید هفت‌هشت مدال طلای جهان و المپیک را به خانه می‌بُرد. هادی عامل می‌گوید: محمد خادم، کشتی‌گیر یورشگری بود. وقتی به حریف حمله می‌کرد، حریف یا از زمین به بیرون فرار می‌کرد یا پرتاب می‌شد. آن‌موقع این اتفاق امتیاز نداشت؛ اما با قوانین جدید کشتی این حرکت برای یک کشتی‌گیر مهاجم امتیازآور است. او سخت‌کوشی، پله‌زنی، کوه‌رفتن و طناب‌زدن خادم بزرگ را منحصربه‌فرد می‌داند و می‌گوید: ویژگی‌های منحصربه‌فردی داشت. نفسش خیلی خوب بود و سرعت بالایی در حملات و زیرگیری‌هایش داشت.

نه زیرگیری‌های سریعش و نه یورش‌های ویرانگرش به حریف؛ خادم بزرگ، هنری فراتر از این‌ها داشت. حتی نقره جهانی او هم ارزشش به‌اندازه کاری که محمد خادم برای کشتی ایران کرد، نبود. هنر بزرگ خادم پدر، تربیت ۲ فرزندی بود که در تاریخ کشتی ایران، افسانه شدند. قاب مرارت‌هایی که برای تربیت ۲ کشتی‌گیر چغر و بدبدن کشید، در ذهن بسیاری از اهالی ورزش باقی مانده است. می‌گویند رسول و امیر را به سالن می‌آورد و چنان با آن‌ها تمرین می‌کرد که انگار قهرمانی المپیک و جهان را در پیش دارند. پسران لاغراندامی که به گفته خودش هیچ‌کس به «کسی» شدن آن‌ها اعتقاد نداشت. محمد خادم فرزندانی تربیت کرد که با خودش، جمعا ۱۰ مدال جهانی و المپیک را برای کشتی خراسان و ایران به ارمغان آوردند؛ اتفاقی که شاید نه، قطعا دیگر تکرار نخواهد شد، مگر به ممکن‌شدن غیرممکن!

کارشناسان کشتی معتقدند سبک کشتی امیررضا خادم با پدرش نزدیک بود. دراین‌بین رسول بود که با «بُزکش»‌ها، «مچ‌گیری» و تکنیک‌های ناب خود سبکی متفاوت با پدر و برادرش را در پیش گرفته بود. بااین‌همه خادم بزرگ در سبک زندگی و رفتار، پسرانش را حسابی شبیه خودش بار آورد؛ قهرمانانی که پهلوان هم هستند. هادی عامل دراین‌رابطه می‌‎گوید: محمد خادم درباره پسرانش علاوه بر سودای مدال، سودای اخلاق هم داشت. امیر و رسول ثمره تربیت پدری هستند که خودش هم از مردان اخلاق کشتی ایران بود.

محمد خادم، پدر ۲ کشتی‌گیر نابغه‌ای است که بار‌ها پرچم ایران را در آوردگاه‌های جهانی و بین‌المللی به‌اهتزاز درآوردند؛ پدر کشتی‌گیرانی که بعد از آویختن کفش‌هایشان و خداحافظی با دوبنده، در عرصه مدیریت ورزش خدمات شایانی به جامعه ورزش کشور ارائه دادند. بااین‌حال نام محمد خادم، فراتر از مدال‌ها و افتخارات فرزندانش به‌واسطه نقش پدری و تربیت بزرگش در تاریخ کشتی ایران ماندگار خواهد ماند.